“ต้นมะกอกหลานยาย” เป็นเรื่องของเด็กหญิงนักเรียนชั้นประถมต้น นำเสนอความคิดและประสบการณ์ของ “ชะเอม” เด็กฉลาด ช่างคิด ทั้งด้านที่มีความสุข สนุกสนาน
“ชะเอม” อยู่ที่บ้านชานเมืองกับพ่อแม่และยาย ใกล้บ้านชะเอมมีต้นมะกอกใหญ่ที่ยายปลูกไว้ริมคลอง เมื่อลูกมะกอกแก่จัดยายจะเก็บไปทำมะกอกเชื่อมให้ “ชะเอม” นำไปขายให้เพื่อน ๆ ที่โรงเรียนและให้เธอเก็บสะสมเงินไว้เอง ผ่านไปหลายวันมะกอกเชื่อมเริ่มขายไม่หมด “ชะเอม” ไม่มีความสุขที่ต้องขายจึงแก้ปัญหาด้วยการเอามะกอกเชื่อมที่เหลือไปทิ้งแล้วหลอกยายว่าขายได้ เมื่อความจริงเปิดเผย ยายหยุดทำมะกอกเชื่อม แต่ทั้งยายและชะเอมเสียใจมาก ต่อมา “ชะเอม” ได้รับเลือกเป็นตัวแทนของโรงเรียนไปแข่งคณิตศาสตร์และชนะได้รับคำชมเชย และเธอเริ่มตระหนักว่าทักษะการคิดเลขของตนส่วนหนึ่งเกิดจากการฝึกคิดเงินในการขายมะกอกเชื่อมของยาย แล้ววันหนึ่งเมื่อ “ชะเอม” กลับจากโรงเรียนก็พบว่ายายตัดต้นมะกอกทิ้งเสียแล้ว “ชะเอม” เป็นเด็กดีและช่างคิดจึงเข้าใจถึงความรักที่ยายมีต่อเธอ และจะปลูกมะกอกต้นใหม่ให้ยายในที่เดิม
หนังสือเรื่อง “ต้นมะกอกหลานยาย” เป็นเรื่องประสบการณ์ชีวิตของเด็กหญิงคนหนึ่งในครอบครัวธรรมดาครอบครัวหนึ่ง สะท้อนถึงความรัก การดูแลเด็กในครอบครัวและปัญหาการสื่อสารระหว่างผู้ใหญ่กับเด็ก โดยเฉพาะผู้สูงอายุที่ไม่พูดหรือแสดงความรักต่อเด็กอย่างชัดเจน แต่ยอมสละสิ่งที่ตนรักเพื่อให้เด็กมีความสุข ดังที่ยายของ “ชะเอม” ตัดต้นมะกอกทิ้ง ซึ่งอาจจะเป็นความรุนแรง ที่ทำให้เกิดความไม่เข้าใจกันจนเป็นปัญหาช่องว่างระหว่างวัยได้